مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم

به مناسبت روز جهانی مبارزه با تغییر اقلیم چهارمین نشست گفتمان بهداشتی در دانشکده بهداشت و ایمنی برگزار شد.

نشست روز جهانی مبارزه با تغییر اقلیم با همت مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم روز سه شنبه 2 آبان ماه در محل سالن شهید خوراکیان دانشکده برگزار شد.

در این نشست دکتر عباس شاهسونی رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت و معاون پژوهشی مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم؛ بیان کرد تغییر اقلیم به عنوان بزرگترین معضل و تهدید برای سلامتی در دنیا شناخته شده و دستاوردهای نظام سلامت را در دنیا تهدید می کند.

شاهسونی افزود در سال 1401 به مدت 210 روز در شهرستان زابل سنجش ذرات معلق انجام شد که 44 روز در آن گرد و غبار ثبت شده و در سال 1402 این سنجش به مدت 90 روز انجام شد که طی 45 روز طوفان شن ثبت گردید که این موضوع نشان دهنده این است که ایران تا چه میزان در معرض تغییرات اقلیم قرار دارد.

دکتر محسنی در این نشست با اشاره به تغییرات طولانی مدت جوی و دما که از دهه 1800 به بعد با شروع انقلاب صنعتی و مصرف سوخت فسیلی آغاز گردید و با تاکید بر پیش بینی سازمان بهداشت جهانی مبنی بر ادامه روند عدم سیاستگزاری، کنترل و اقدام لازم جهت جلوگیری از تغییرات هوا و افزایش درجه حرارت تا 2/5 درجه ساتیگراد تا پایان قرن، گفت ناگزیر کاهش راندمان محصولات کشاورزی بیماریهای قلبی عروقی، آسم و آلرژی، بیماریهای ریوی، بیماریهای منتقله از آب دام حشرات ناقل تجربه می کنیم. وی در ادامه به افرادی که در خطر جدی از اثرات تغییر اقلیم بر سلامت هستند ازجمله ؛ افراد کم درآمد، کارگران در برخی مشاغل خطرناک مانند کارگران ساختمانی،  سالمندان و کودکان، افراد دارای معلولیت و افرادی که بی خانمانی را تجربه می کنند، اشاره نمود.

رییس مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم با ارائه مثالهایی از بیماریهای ناشی از تغییرات آب و هوایی به بررسی آمار و دلایل بیماریهای جسمی و روانی ومرگ ناشی از تغییرات حدی در جهان و کشور ایران پرداختند. 

وی اضافه کرد نظام سلامت دو وظیفه اصلی دارد یکی خود اصلاحی و کاهش فشار گازهای گلخانه ای و دوم هماهنگی با عوارض ناشی از آن.

سرکار خانم دکتر تاجبخش رئیس سازمان هواشناسی سخنران دیگر این نشست با موضوع " تغییر اقلیم؛پیامدها/خطرات و سازگاری " ضمن اشاره به تاثیرات تغییرات اقلیمی بر جهان، خواستار همکاری و هم‌افزایی دستگاه‌های اجرایی برای کاهش مخاطرات این پدیده جوی بر کشورمان شد. تاجبخش با اشاره به اینکه یکی از مهمترین پدیده‌های ناشی از تغییرات اقلیمی، افزایش رخداد پدیده‌های حدی می باشد اظهار کرد: از جمله این پدیده‌ها می‌توان به امواج گرما، بارش‌های سیل آسا و افزایش هجوم ملخ‌ها اشاره‌ کرد. رئیس سازمان هواشناسی اضافه کرد: سه عامل مهم کمبود آب، شکست در کاهش سازگاری با تغییرات اقلیمی و افزایش رخداد پدیده‌های حدی مهمترین عوامل افزایش ریسک اقتصادی هستند بنابراین کشورهای مختلف در جهت کاهش اثرات تغییرات اقلیمی تلاش می‌کنند. رئیس سازمان هواشناسی با اشاره به تاثیرات تغییرات اقلیمی بر انسان‌ها گفت: کمبود آب، تاثیر بر سلامت و زیستگاه از جمله این اثرات است. در کشور ما دو عامل بسیار مهم در تغییرات اقلیمی زیرساخت‌ها و تغییر کاربری اراضی است که ما را بسیار آسیب پذیر کرده است چرا که زیرساخت‌ها بسیار فرسوده هستند و تغییر کاربری‌های بسیار زیادی انجام شده است، به گونه‌ای که حتی بارش شش میلیمتر نیز ممکن است موجب وقوع سیل شود.

دکتر جندقی رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت با هشدار برای  ورود به مرحله همگانی عمل به راهکارهای حوزه سلامت و تعهد مدیریتی تغییرات اقلیم گفت با توجه به جغرافیایی کشور و نسبت میزان اندازه جنگل و کویر در ایران باعث شده کشور ما یک کشور آسیب پذیر در منطقه معرفی شود. نظام سلامت از همه موضوعات تاثیر مستقیم و غیر مستقیم می پذیرد که این یک تهدید برای جامعه لحاظ می گردد. وی تصریح کرد حدود 5% کربن منتشر شده توسط واحدهای بهداشتی و درمانی است که می بایست سیاستگزاران حوزه بهداشت به این موضوع رسیدگی کنند.

وی ضمن اشاره به فعالیت های انجام شده در زمینه مبارزه با تغییرات اقلیم افزود به عنوان یک تعهد مدیریتی برای تاب آوری نظام سلامت فعالیت هایی انجام شده که اولین قدم آن شناسایی آسیب پذیری اقلیمی سیستم سلامت که در دو فاز مطالعه و انجام شد. دومین مرحله تاب آوری نظام سلامت و محیط زیست در 267 مرکز بهداشتی درمانی که در دو مرحله آسیب پذیری و میزان سنجش تاب آوری مشخص و مطالعه گردید.

سومین قدم تدوین برنامه هایی با کمک سازمان WHO بود که بتوان در قالب این برنامه ملی نظام سلامت را تاب آور و به روزرسانی کرد که در دست انجام است.

جندقی افزود برنامه WASH در 742 مرکز بهداشتی انجام شده و نمای کاملی از مراکز بهداشتی سلامت در اقلیم های مختلف کشور را از نظر تاب آوری و نظام سلامت فراهم کردیم. به بیان دیگر فعالیت های انجام شده در زمینه بهداشت و درمان که باعث انتشار کمتر کربن می شود پرداخته و شفاف سازی شده و  در اختیار مدیران حوزه سلامت قرارداده شده است.

داریوش گلعلیزاده  رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست با عنوان تغییر اقلیم، چالش ها، راهکارها و اقدامات به ارائه سخنرانی خود پرداخت وی با اشاره به تلاش در جهت دستیابی به توسعه پایدار گفت: توسعه پایدار بر اساس رابطه متقابل اجتماع، اقتصاد و محیط زیست حاصل می‌شود و برای دستیابی به توسعه پایدار باید به این سه مولفه توجه زیادی داشته باشیم. وی با اشاره به رتبه ایران در حوزه تولید گازهای گلخانه‌ای گفت: ایران از نظر تولید گازهای گلخانه‌ای جزو ۱۰ کشور اول و از نظر سرانه انتشار چهارمین کشور است. گلعلیزاده بازار کربن را موضوع مهمی دانست و اظهارکرد: بازار کربن ابزار اقتصادی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است ولی هنوز از این ابزار به‌گونه‌ای مطلوب استفاده نکرده‌ایم. رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست درباره تلاش‌های این سازمان در حوزه کاهش تغییرات اقلیمی گفت: علاوه بر گنجاندن این موضوع دربرنامه هفتم توسعه، لایحه‌ای در این زمینه تدوین کرده‌ایم که در مجلس در حال بررسی است. گلعلیزاده در پایان با اشاره به اهم اقدامات انجام شده از سوی سازمان حفاظت محیط زیست در زمینه کاهش اثرات تغییرات اقلیمی گفت: تهیه و ابلاغ دستورالعمل نحوه محاسبه موجودی انتشار گازهای گلخانه‌ای، ایجاد دبیرخانه صندوق سبز اقلیم و برگزاری جلسات مرتبط با آن و انتخاب دو پروژه از طرف ایران، کاهش انتشار از طریق ارتقای سطح استاندارد تولید سوخت و خودرو، اجرای ماده ۱۷ قانون هوای پاک در خصوص معاینه فنی موتورخانه‌ها، ساماندهی و کاهش مرکز دفن زباله‌های شهری از ۶۶۰ مرکز به ۱۸۰ مرکز و پیگیری تبدیل نیروگاه‌های گازی و بخاری به سیکل ترکیبی از جمله این اقدامات است.

سرکار خانم دکتر خالقی از دفتر نمایندگی سازمان جهانی بهداشت در ایران ، با موضوع؛ وضعیت جهانی، منطقه ای و کشوری و اقدامات در مورد تغییرات آب و هوا و سلامت به ایراد سخنرانی پرداخت. وی بیان کرد بزرگترین تولید کننده کربن نظام سلامت است و سازمان بهداشت جهانی هدفی را تعیین کرده تا  بتواند به حداقل تولید کربن برسد وی همچنین در خصوص پروفایل سلامت و تغییرات اقلیم جمهوری اسلامی ایران که توسط who تهیه و توسط گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت و مرکز تحقیقات کیفیت هوا وتغییر اقلیم ترجمه و در سایت مرکز کیفیت هوا و تغییر اقلیم نیز قابل دسترسی است توضیحاتی بیان کرد..  

دکتر زرگرپور معاون اسبق امور آب وزارت نیرو دیگر سخنران این نشست بودند.

جناب آقای دکتر احسان تقوی نژاد رئیس اداره مطالعات انرژی، دبیر کارگروه تغییر اقلیم وزارت نفت مدیریت کل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی، در سخنرانی خود به موضوع مذاکرات جهانی تغییر اقلیم؛ رویکردهای صنعت نفت پرداخت و توضیحاتی در زمینه اهداف جاه‌طلبانه اقلیمی و صنعت نفت، نقش صنعت نفت و گاز در انتشار گازهای گلخانه‌ای و حکمرانی تغییر اقلیم در صنعت نفت ج. ا. ایران بیان نمود. و در پایان به ارائه راهکارهایی از جمله موارد ذیل پرداخت؛

 اتخاذ رویکرد متعادل در سیاست‌های اقلیمی جهان با توجه به واقعیت‌های انرژی و تفاوت کشورها، مسیرهای اقلیمی بایستی راه توسعه پایدار را هموار کند. راه‌کارهای صنعت نفت برای سازگاری با مسیرهای کاهش انتشار:

ـ کاهش مشعل‌سوزی

ـ کاهش انتشار متان در فرایند تولید و انتقال

ـ استفاده از فناوری جذب و ذخیره‌سازی کربن (CCS)

ـ استفاده از گازطبیعی برای تولید هیدروژن آبی (Blue Hydrogen)

ـ ارتقای کارایی انرژی در فرایند تولید نفت و گاز

جناب آقای دکتر مهدی زارع ، استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و عضو وابسته فرهنگستان علوم سخنرانی خود را با موضوع  تغییر اقلیم و اثر آن بر تحریک مخاطرات طبیعی در این نشست ارائه داد. ایشان مثال هایی از ارتباط میان تغییراقلیم و زلزله ها را بیان نمود.